Badanie moczu - kiedy wyniki powinny niepokoić?
Sobota, 27 kwietnia 2024
Mocz stanowi w organizmie człowieka jedną z ważnych dróg usuwania szkodliwych, zbędnych lub występujących w zbyt dużych ilościach substancji. Dzięki wykonaniu badania ogólnego moczu możliwa jest diagnostyka schorzeń nie tylko samych nerek i dróg moczowych, ale także wielu odległych narządów.
Badanie moczu pomaga wykryć choroby zapalne nerek, pojawienie się zespołu nerczycowego, infekcje dróg moczowych, a niekiedy także i nowotwory tych narządów. Również szereg chorób dotykających inne narządy, jak na przykład cukrzyca, choroby układu endokrynnego, powikłania nadciśnienia tętniczego, choroby wątroby, zwłaszcza przebiegające z zastojem żółci, czy tzw. choroby układowe, mogą powodować pojawienie się charakterystycznych zmian w badaniu moczu.
Przeprowadzanie oznaczeń w próbce moczu dostarczanej do laboratorium składa się z trzech etapów. Pierwszy to ocena właściwości fizycznych próbki: barwy, pH, zmętnienia, gęstości względnej oraz ewentualnie zapachu. Następnie oceniane są cechy biochemiczne moczu: obecność białka, barwników żółciowych, glukozy, ciał ketonowych, hemoglobiny, esterazy leukocytowej i azotynów, a także lipidów. Jako ostatni etap wykonywany jest rozmaz mikroskopowy i ocena cech morfologicznych próbki. Właściwie każde odchylenie od normy w badaniu moczu wymaga wyjaśnienia, choć nie zawsze oznacza ono chorobę.
Prawidłowo mocz człowieka jest klarowny, przejrzysty, o tzw. barwie słomkowej. Jeśli na wyniku badania opisane jest jego zmętnienie, może to być związane z toczącym się zakażeniem układu moczowego albo obecnością kryształów fosforanowych lub moczanowych. Zmiana barwy natomiast może świadczyć o obecności krwinek czerwonych, jeśli mocz jest czerwony lub barwników żółciowych, jeśli jest brązowy, brunatny. Mlecznobiały mocz świadczy zazwyczaj o obecności tłuszczów, fosforanów, bądź zakażenia. Dosyć często za zmianę barwy moczu odpowiadają barwniki pochodzące z pokarmów, a niekiedy także zażywane leki oraz stan nawodnienia organizmu przed badaniem. W wielu chorobach nerek, zwłaszcza cewek nerkowych, mocz staje się nadmiernie kwaśny, a wiec jego pH jest niskie. Czasami na wyniku pojawia się informacja o zapachu moczu – jeśli jest to zapach acetonu, może świadczyć o rozchwianej cukrzycy.
Ważnym parametrem fizycznym badania moczu jest gęstość względna, która ściśle związana jest ze stanem nawodnienia organizmu i składem stosowanej diety, dlatego do badania należy powstrzymać się od spożywania płynów przez 8-10 godzin oraz stosować dietę o zwykłej zawartości białka i elektrolitów. Niski ciężar właściwy moczu może być związany z zaburzeniami czynności nerek, ale też nieprawidłowościami w gospodarce hormonalnej (przysadka mózgowa, tarczyca, nadnercza). Zbyt wysoka gęstość względna może z kolei świadczyć o obecności w moczu zbyt dużej ilości substancji: glukozy, etanolu, czy środka kontrastowego po badaniu tomografii komputerowej.
Pojawienie się w moczu białka w zwiększonej ilości zawsze wymaga wyjaśnienia, gdyż często świadczy o uszkodzeniu nerek, choć może występować także w stanach zapalnych dróg moczowych, czy w chorobach krwi (hemoglobina), mięśni (mioglobina) oraz hematologicznych, jak np. w szpiczaku mnogim. Warto pamiętać, że moczu do badania nie powinno się oddawać próbki po intensywnym wysiłku fizycznym, gdyż często wtedy w moczu pojawia się mioglobina, która nie świadczy wówczas o chorobie. Obecność barwników żółciowych z kolei skłania do szukania chorób wątroby i dróg żółciowych. Wykrycie zbyt dużej ilości glukozy, zwłaszcza w połączeniu z obecnością ciał ketonowych, bardzo często oznacza rozregulowaną cukrzycę, a wykrycie hemoglobiny sugeruje obecność krwinek czerwonych w moczu, mogących wskazywać na choroby zarówno nerek, jak i dróg moczowych. Jeśli na wyniku badania odczytamy, że w moczu obecne są azotyny i esteraza leukocytowa, można podejrzewać zakażenie układu moczowego.
Istotnych informacji o stanie zdrowia dostarcza ponadto wynik badania osadu mikroskopowego moczu, uzyskanego po jego odwirowaniu. Obecność bakterii przekraczająca normę, a także leukocytów, świadczy zwykle o zakażeniu układu moczowego. Stwierdzenie zbyt dużej liczby krwinek czerwonych wskazuje na krwawienie z dróg moczowych lub choroby nerek, zwłaszcza kłębuszków nerkowych. Jeśli w moczu pojawiają się kryształy, mogą one odpowiadać za wystąpienie kamicy układu moczowego, zaś obecność wałeczków jest wskaźnikiem chorób albo samych nerek albo dalszych części dróg moczowych.
Przy stwierdzeniu jakiejkolwiek nieprawidłowości w badaniu moczu wymagane jest wyjaśnienie jej przyczyny. Regularne wykonywanie tego badania, przynajmniej raz na 2-3 lata, pozwala wcześnie uchwycić rozwijające się choroby i podjąć ich leczenie.
Materiał partnera zewnętrznego
Komentarze (0)
Zostaw komentarz