Co zrobić, by rozpocząć unieważnienie ślubu kościelnego?

Z roku na rok w przestrzeni publicznej pojawia się coraz więcej wypowiedzi dotyczących postępowań przed sądami kościelnymi. Nie jest to zjawisko nadzwyczajne, w związku z rosnącą liczbą rozwodów w polskim społeczeństwie, część osób po przejściu przez proces cywilny decyduje się na uregulowanie swojej sytuacji także na gruncie prawa kościelnego – jest to zazwyczaj związane z dążeniem praktykujących katolików do ostatecznego zamknięcia pewnego rozdziału w życiu i rozpoczęcia nowego – poprzez nawiązanie nowej relacji - przy jednoczesnej możliwości uczestniczenia w pełni w życiu wspólnoty Kościoła katolickiego. Zdarza się, iż uczestnicy wspomnianych postępowań dzielą się swoimi doświadczeniami, jednak robią to nierzadko nieprecyzyjnie, bądź niezrozumiale dla swoich odbiorców, którzy przekazują „dalej” tę wiedzę, zawierającą błędne, niepełne bądź strywializowane informacje. Tego rodzaju mechanizm powoduje ugruntowanie się w społecznym pojmowaniu konkretnego, niemającego wiele wspólnego z rzeczywistością obrazu postępowań prowadzonych przez sądy kościelne.

Najwyraźniejszym przykładem tego rodzaju błędnych przekonań jest stwierdzenie „unieważnienie ślubu kościelnego”, które – podobnie jak pojawiające się bardzo często w przestrzeni publicznej pojęcie „rozwodu kościelnego” – stanowią nieprawdziwe określenie kanonicznych procesów małżeńskich, prowadzonych przed sądami biskupimi znajdującymi się w każdej diecezji. Istotą postępowań kanonicznych nie jest bowiem możliwość rozwiązania bądź unieważnienia związku małżeńskiego – takich możliwości nie ma żaden duchowny katolicki, nawet papież – ale zbadanie, czy dane małżeństwo zostało zawarte ważnie. Tylko ważnie zawarty związek małżeński jest w świetle prawa kościelnego trwały i obowiązujący. Tym samym, strony dążąc do wspomnianego „zamknięcia rozdziału” na gruncie regulacji wewnętrznej Kościoła katolickiego muszą wszcząć postępowanie o stwierdzenie nieważności małżeństwa sakramentalnego.

Rozpoczęcie kanonicznego procesu małżeńskiego wiąże się z potrzebą przeprowadzenia określonych przygotowań. Na początek warto dokonać konkretnej analizy swojego związku małżeńskiego oraz całokształtu relacji z byłym współmałżonkiem – zadać sobie ostateczne zapytanie, czy istnieje możliwość ponownego zejścia się. Potwierdzeniem faktu, iż doszło do ostatecznego rozpadu pożycia małżeńskiego jest dla trybunału kościelnego wyrok sądu cywilnego (w którym znalazło się orzeczenie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa), jednakże rozeznanie w tym zakresie i należy do strony. Warto zaznaczyć, iż jest dopuszczenie do rozpoczęcia procesu kanonicznego przed zakończeniem postępowania przed sądem cywilnym, jednak okoliczności muszą uzasadniać wspomniany powyżej rozpad pożycia. Oczywiście w praktyce funkcjonowania sądów zdarzały się sytuacje, w których w trakcie procesu dochodziło do pogodzenia stron procesu, jednak są to raczej wyjątki od reguły – osoby decydujące się na wszczęcie procesu przed sądem kościelnym pozostają zdeterminowane i przekonane o słuszności swojego postępowania.

Drugim, równie istotnym elementem jest dokładne przeanalizowanie całokształtu relacji z byłym współmałżonkiem od momentu poznania, przez okres przedślubny, czas zawierania małżeństwa, aż po rozstanie i czas po rozstaniu. Konkretny związek powinien być zbadany z punktu widzenia dojrzałości obu małżonków, ich gotowości do podjęcia obowiązków małżeńskich, stopnia ich zrozumienia, gotowości do przestrzegania słów przysięgi małżeńskiej i akceptacji przymiotów małżeństwa sakramentalnego, a także stanu świadomości oraz woli nupturientów – czy byli wolni od nacisku, przymusu, czy nie było przed nimi zatajonych żadnych informacji, czy nie trwały w bojaźni.

Rozpatrzeniu powinien zatem podlegać także szereg różnorakich elementów, pozostających ściśle związanych z relacją stron, takich jak m. in. relacje rodzinne, środowisko dorastania, kwestie zdrowa psychicznego i fizycznego, stanu emocjonalnego, skłonność do nałogów (więcej: https://www.adwokatkoscielny.pl/dopalacze-jako-przyczyna-stwierdzenia-niewaznosci-malzenstwa-koscielnego .). Tego rodzaju pryzmat przez jaki trzeba spojrzeć na związek pozostaje ściśle związany z tzw. przesłankami nieważności związku małżeńskiego, czyli sytuacjami, które, zgodnie z właściwymi przepisami prawa małżeńskiego, stanowią podstawę dla uznania danego małżeństwa za nieważne. Regulacje kościelne wyróżniają trzy grupy tego rodzaju przesłanek - przeszkody zrywające; wady zgody małżeńskiej oraz wady formy kanonicznej. Wystarczy udowodnienie wystąpienia jednej z ww. przesłanek w toku procesu, by wyrok zakończył się stwierdzeniem nieważności.

Po rozpatrzeniu ww. kwestii należy sporządzić pozew rozwodowy, który czyni zadość konkretnym wymogom formalnym (obejmujących m. in. wskazanie danych adresowych obu stron, tytułów z których ma się toczyć proces wraz z uzasadnieniem oraz danych kontaktowych świadków) i do którego powinny być dołączone właściwe załączniki, takie jak: akt chrztu strony powodowej, akt ślubu oraz wyrok rozwodowy. Złożenie pozwu opatrzonego własnoręcznym podpisem stanowi faktyczne rozpoczęcie procedury zmierzającej do stwierdzenia nieważności małżeństwa.

Artykuł partnera